Jan Lanser (1926-2019), sleutelrol bij creatie van het kabinet-Den Uyl

Zonder Jan Lanser zou het CNV mogelijk niet meer hebben bestaan. Voor de voorzitter van de vakcentrale CNV (1969-1978) waren werkgevers niet zijn vijanden. 

Lanser, die 12 mei is overleden, werd geboren in een christelijk nest in Sliedrecht. Hij doorliep nog de oude ambachtsschool. Hij kwam als machinebankwerker in dienst van een brandkasten- en slotenfabriek. Later veranderde hij van blauwe boord tot witte boord en ging op de loonadministratie werken. Hij werd ook kaderlid van de Christelijke Metaalbewerkersbond (CMB), waar hij snel opklom in de rijen. Hij studeerde economie en werd voorzitter van de bond. 

In 1967 werd hij ook bestuurder van de vakcentrale CNV en in 1973 speelde hij een sleutelrol bij de totstandkoming van het kabinet-Den Uyl door christelijke politici op te roepen daaraan mee te doen, ondanks het verzet van hun partijen. ARP’ers Wilhelm (Gaius) de Gaay Fortman en Jaap Boersma gingen overstag, waardoor het kabinet mogelijk werd.

Na zijn aftreden in 1978 werd hij door Wim Kok afgeschilderd als ‘een gewiekste onderhandelaar die met grote zekerheid tussenvoorstellen kon lanceren om de kloof te dichten’. ‘Zijn te nadrukkelijke voorkeur voor het harmoniemodel brak hem weleens op.’

Bij zijn aftreden voorspelde Lanser juist dat de polarisatie – ‘macht tegen macht’ – zou afnemen en de overlegeconomie zou terugkeren. Het was een juiste inschatting. Vier jaar later werd door dezelfde Kok het Akkoord van Wassenaar gesloten voor loonmatiging, het begin van het poldermodel.