Toespraak burgemeester en herdenkingsplechtigheden slachtoffers Tweede Wereldoorlog
DORDRECHT - Toespraak van burgemeester Wouter Kolff tijdens de herdenkingsplechtigheid voor de gevallenen op zondag 7 mei 2023, net na 10.30 uur, op de locatie Begraafplaats Essenhof aan de Nassauweg 200 te Dordrecht. Ook werd het Leendert Keesmaatpad onthuld.
Een fotoreportage van de hand van Wim van der Pol na de tekst van de toespraak van burgemeester
Geachte aanwezigen,
Fijn dat we hier vandaag bij elkaar kunnen zijn. We zijn vandaag bij elkaar om de Nederlandse en geallieerde militairen die zijn gevallen in de Tweede Wereldoorlog te herdenken, en vooral de Dordtse slachtoffers van de oorlog in het voormalig Nederlands-Indië.
Op 5 mei 1945 kwam er een einde aan de Tweede Wereldoorlog. Ook Dordrecht vierde uitbundig feest. De vrijheid was een enorm welkom cadeau. Maar in een land hier ver vandaan was deze vrijheid nog lang niet in beeld. Die kwam pas op 15 augustus. Een eind aan de ellendige oorlog in het voormalig Nederlands-Indië. Uiteindelijk door de capitulatie van Japan. Op het moment dat Japan zich overgaf, waren er nog geen geallieerde troepen
in Indië. Japanse militairen kregen de opdracht de openbare orde en veiligheid te bewaren, totdat de geallieerde troepen de macht konden overnemen.
Twee dagen na de overgave van Japan besloot een groep Indonesiërs om Indonesië onafhankelijk te verklaren. Zowel van Nederland als van Japan. Het was het begin van een onafhankelijkheidsstrijd, die we pas sinds een paar jaar officieel oorlog noemen.
Een oorlog die met enorm geweld gepaard ging. En met ontelbare slachtoffers. Ook Dordtenaren die in die strijd het leven lieten, gedenken wij vandaag. Wij noemen hen bij naam. Nederland heeft recent haar excuses aangeboden voor deze de kolonisatieoorlog. Nogmaals; een enorme complex en zeer gevoelig onderwerp.
Deze oorlog leidt tot de onafhankelijkheid van Indonesië in 1949. Veel mensen worden dan gedwongen een keuze te maken. Tussen blijven of vertrekken. Tussen Nederland en Indonesië. Honderdduizenden mensen worden noodgedwongen naar Nederland verscheept. Ook in de stad Dordrecht kent men door deze gedwongen migratie een waardevolle en actieve Indische gemeenschap.
De oorlogen liggen inmiddels achter ons. Het aantal mensen dat de Tweede Wereldoorlog oorlog en de onafhankelijkheidsoorlog in voormalig Nederland-Indië heeft meegemaakt, wordt ieder jaar kleiner. En toch blijft Het is belangrijk de geschiedenis te herdenken. De militaire helden een naam te geven. Want deze oorlogen hebben vele levens gekost.
Door de geschiedenis te blijven herdenken, vieren we de vrijheid. Door te beseffen dat deze vrijheid niet vanzelfsprekend is. Ook niet in deze tijd waar de vrijheid nog dagelijks wordt bevochten. De jaren van oorlog en bezetting hebben ons duidelijk gemaakt wat het betekent als groepen mensen worden buitengesloten, vervolgd en vermoord. Dat uitsluiten en onderdrukken komt voort uit het benadrukken van verschillen. Het geeft verharding in onze samenleving en geeft een bepaalde vanzelfsprekendheid die niet hoort bij de zwaarbevochte vrijheid. We leven al vele jaren in die vrijheid maar op twee landen hier vandaan leeft het land Oekraïne alweer langer dan een jaar in oorlog.
De invloeden reiken tot ons land en economisch zijn er zware klappen te verduren. Maar dat is niet het allerbelangrijkste! En dat hebben we de mensen in Oekraine laten weten. Hulpacties kwamen snel op touw. Ook vanuit Dordrecht. En hulp wordt er nog steeds geboden. Vanuit de hele wereld. Maar het einde van die oorlog is nog niet in zicht. Daarom kunnen we niet genoeg herdenken. Want het lijkt weleens of we weinig leren van het verleden. Want zo betekende het einde van de Tweede Wereldoorlog niet dat er voorgoed een einde kwam aan oorlog in de wereld.
Nog dagelijks lijden miljoenen mensen wereldwijd onder gewapende conflicten en schending van mensenrechten. Op veel plaatsen ter wereld moeten mensen dagelijks vechten voor hun bestaan. Herdenken is gedenken dat wat er in het verleden is gebeurd, zodat we er lessen van leren en de vanzelfsprekendheid van onze vrede eraf halen. En het weer bijzonder en speciaal gaan vinden.
Het delen van deze ervaringen en niet het wegstoppen of laten verdwijnen van verhalen brengt ons een toekomst.
En worden verhalen in stand gehouden en behouden de verzetshelden en militairen hun naam. In dat licht kent deze begraafplaats 7 paden die vernoemd zijn naar verzetshelden (personen) die ons herinneren aan ons verleden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zo dadelijk gaan we de naamgeving van één van deze paden onthullen. Het gaat over de persoon Leendert Keesmaat.
Leendert was de oudste zoon van een gereformeerd gezin in Dordrecht. Zijn vader was ouderling bij de Wilhelminakerk. Als onderwijzer verhuisde Leendert Keesmaat naar Rotterdam en sloot zich tijdens de Tweede Wereldoorlog aan bij de Geuzengroep rond Bernardus IJzerdraat. Keesmaat is een van de achttien in het gedicht 'Het lied der achttien doden' van Jan Campert. Hij werd op 13 maart 1941 gefusilleerd. Keesmaat was getrouwd en vader van twee zonen. Hij is in 1945 herbegraven op het Ereveld hier op de Essenhof.
Wij herdenken vandaag de militaire helden die omgekomen zijn in de strijd voor onze vrijheid. Wij zijn hen daar dankbaar voor en noemen ze bij hun naam. Opdat wij hen nooit zullen vergeten. Ik dank u voor uw komst en uw aandacht.
Fotograaf: Wim van de Pol.
De onderstaande serie foto's bestaat uit de volgende onderdelen:
- Herdenkingsplechtigheid van gesneuvelde militairen in de Tweede Wereldoorlog en Nederlands-Indië.
- Herdenkingsplechtigheid bij Nederlands-Indië Monument.
- Onthulling van het Leendert Keesmaatpad.
Foto's: Wim van de Pol
