Jacob Luitjens is dood. Groter maken dan hij ooit is gemaakt is vanaf nu van de baan. Jacob werd de schrik van Roden genoemd. Een volkomen onterechte ‘titel’.

De jonge Jacob ontleende zijn ‘gezag’ aan zijn vader, die hem vergiftigde met zijn verderfelijke ideeën. De oude Luitjens was een gezaghebbende man in Roden. Een zeer goede veearts zijnde was hij zijn klanten intellectueel verre de baas. Hij schroomde dan ook niet de arme boertjes over te halen zich bij de NSB aan te sluiten. Zij zouden het dan allen veel beter krijgen. Veel boeren volgden zijn advies op en deden verder niets verkeerd. Pa was wel zo slim geen lid van de NSB te zijn.

Jacob speelde vroeger als kind met mijn oom. Hij was kind aan huis. Hij hield van een glas warme melk, met daarin een beetje honing en een snuifje kaneel. Op school werd hij gepest met zijn gebrek aan zijn arm en hand, wat hem uiteindelijk een afkeer deed krijgen van de maatschappij. Hij werd wrokkig. Hij had een minderwaardigheidscomplex.

‘Goeden’ en minder goeden

Als onderzoeker van de geschiedenis van Roden ben ik in de jaren zeventig/tachtig van de vorige eeuw met de bandrecorder op pad gegaan om Rodenaren te interviewen over de oorlogsjaren. Het bracht mij urenlange gesprekken op band. Gesprekken met de ‘goeden’ en de minder goeden. Inwoners dus van allerlei pluimage.

Jacob kwam in die gesprekken ook goed uit de verf. De hele oorlogsperiode in Roden staat dus op band. Ik heb daaruit veel gepubliceerd.

Jacob Luitjens werd dus de schrik van Roden. Niet door de feiten maar door opgeklopte verhalen, waaraan de media gretig meededen. Was Jacob een lieverdje? Zeker niet, maar voor de schrik van Roden kwamen andere figuren in aanmerking.

Dan de verhalen dat Jacob met een machinegeweer een Duitse soldaat in Roden zou hebben neergeschoten. Een kletsverhaal van iemand die graag belangrijk wilde zijn. Jacob kon geen geweer vasthouden met zijn gebrekkige arm. Zo zijn er in mijn dorp meerdere verhalen rondgegaan. Vooral van figuren die in de oorlog de luiers nog niet ontgroeid waren. Talloze voorbeelden zijn er.

Een ieder weer klant

Wanneer Jacob niet was gevlucht was hij er met een paar jaar gevangenisstraf vanaf gekomen. Zoals zijn kompanen, die veel ergere dingen hebben gedaan. Die lui, waarvan enkelen een winkel hadden in Roden, gingen na de oorlog gewoon door met hun nering. Een ieder weer klant. Niemand sprak meer over de oorlog. Het interesseerde de mensen niet. Jacobs vader Steven werd na zijn detentie gewoon weer veearts en alle boeren gingen met hem verder.

Ook opmerkelijk mag worden genoemd dat sommige, zich noemende ‘verzetsstrijder’, na de oorlog emigreerden. De grond in Roden werd hen te heet onder de voeten. Geen wonder; NSB’ers arresteren en die thuis bij zich aan het werk zetten. Ook een kleermaker. Hij zat boven bij de verzetsstrijder kleertjes te naaien voor de schare peuters van de flinkerik. Verhalen te over.

Maar een tijdje terug vond een zekere heer Van Gestel opnieuw het wiel uit. Hij maakte een podcast over Luitjens. Niet dat de man zich degelijk liet inlichten. Hij toog naar Roden en vroeg voorbijgangers over de schrik van Roden. Geen hond kon hem inlichten. Oh ja, een oude man vertelde dat hij had gehoord dat Luitjens ‘geen beste was’.

Oud zeer

Geen enkel nieuws dus onder de zon via de heer Van Gestel. Hij bracht ook nog even een bezoekje aan de Historische Vereniging Roden. Alweer een flater. Hij wist niet dat in die vereniging nog wat oud zeer zat ten aanzien van Luitjens. Hij werd dus niet wijzer.

De mythe omtrent Jacob Luitjens kan dus eenvoudig worden teruggebracht tot normale proporties. Geen schrik, maar iemand die verkeerde dingen deed. Hij had straf verdiend en die is hij ontlopen door te vluchten.

Wil iemand dus nog eens een podcast maken over Luitjens dan kan worden geput uit urenlange bandopnamen, waar Jacob, net als zijn kompanen, veelvuldig in voorkomt. Uit mijn urenlange bandopnamen rond de oorlogsperiode in Roden hoop ik nog eens een boek het licht te doen zien. Daarin zal Jacob Luitjens op een zorgvuldige wijze worden geportretteerd.

Tjerk Karsijns is inwoner van Roden en publiceert over de geschiedenis van Roden onder andere op ditisroden.nl