Het leek een uitgemaakte zaak. Voor Anish Giri zou de 83e aflevering van Tata Steel Chess in een triomftocht eindigen, na zijn remise met zwarte stukken op vrijdag tegen regerend wereldkampioen Magnus Carlsen en de voorsprong van een half punt op de naaste belagers waarmee hij het slotweekeinde in ging.

Wat een zekerheid leek, mondde daarentegen uit in een anticlimax voor hem maar in een apotheose voor het toernooi. Op zaterdag verprutste Giri een totaal gewonnen eindspel tegen het 17-jarige Iraanse wonderkind Alireza Firouzja en een dag later liet hij tegen de Spanjaard David Anton Guijarro opnieuw winstkansen onbenut. Jorden van Foreest profiteerde. Met zijn winst op de Zweed Nils Grandelius in de laatste reguliere speelronde tekende hij na vier overwinningen en negen remises voor 8,5 punten, hetzelfde eindtotaal als de eveneens ongeslagen Giri.

Herinnering

De herinnering ging meteen terug naar 2018. Drie jaar geleden eindigde Giri eveneens na dertien klassieke partijen bovenaan, de koppositie die hij destijds met Magnus Carlsen deelde. Decennialang had dat de gedeelde toernooizege betekend, maar enkele jaren daarvoor had het organisatiecomité besloten dat het met de tijd mee diende te gaan en er één winnaar moest overblijven. Een ’tiebreak’ met snelschaakpartijen moest voortaan de beslissing brengen.

Dat die primeur zich uitgerekend voordeed in het jaar dat Jan Timman leek te worden afgelost, was een wrede speling van het lot. Carlsen, ook een virtuoos snelschaker, kende geen clementie. Giri droop gedesillusioneerd als beste van de rest af, nadat hij in het reguliere toernooideel net als Carlsen tot vijf overwinningen en acht remises was gekomen. Met zijn behaalde Elo-toernooiprestatie van 2891 katapulteerde Giri zichzelf nog wel van plek 15 naar een klassering in de mondiale top-10. Het was slechts balsem voor de gebutste ziel.

Of de deceptie van toen zich gisteren in zijn gedachten had genesteld, bleef een onbeantwoorde vraag. Maar in de barrage tegen Van Foreest raakte Giri verstrikt in de mogelijk revanchegevoelens die uiteindelijk zijn hoofd op hol bracht. In de eerste twee Blitz-partijen (vijf minuten speeltijd plus drie seconden extra per zet) wist hij het verschil niet te maken, waarna hij in de Armageddon (vijf minuten speeltijd voor wit en vier minuten met zwart, met drie seconden extra per zet vanaf zet 60) met de witte stukken het tijdsvoordeel niet wist uit te buiten.

Ondergang

Op zet 58 gooide Giri onbedoeld enkele stukken om, waarna hij bij het rechtzetten in tijdnood kwam en in alle haast zo afgeleid raakte dat hij panikeerde en met een verkeerde zestigste zet zijn eigen ondergang inleidde. Vol ongeloof zakte hij vervolgens achterover in zijn stoel. Ruim vijftigduizend schaakliefhebbers, voor wie de pelgrimage naar het schaakmekka door de covidpandemie niet mogelijk was, zagen via een ’live stream’ op de toernooisite de ineenstorting. Onder wie zijn echtgenote Sopiko Guramishvili, de grootmeester bij de vrouwen die als commentator fungeerde en die tijdens de barrage een zenuwinzinking nabij was geweest.

Al even verwonderd was Van Foreest, die - zoals hij zei - ’een kinderdroom zag uitkomen’. Als jochie van 10 speelde hij in 2009 voor het eerst in Wijk aan Zee, bij de amateurs en vergezeld door zijn opa en al even begenadigde broertje Lucas. Ooit wilde hij in dorpshuis De Moriaan niet naast maar tussen de wereldtoppers zitten, nam hij zich toen voor.

Tien jaar later geschiedde dat. Zijn debuut bij de ’Masters’ eindigde in een sof: hij werd voorlaatste. Vorig jaar rukte hij in de hoofdgroep op naar plek vier en gisteren overtrof hij zijn grootste verwachtingen: ,,Er gaan veel emoties door mij heen, gevoelens die ik nu niet in woorden kan omschrijven. Het kwam aan op geluk, zo winnen is een zeldzaamheid. De kans dat dit me nog eens zo lukt, is nihil.’’

Van Foreest - de 21-jarige kopman van een bijzonder gezin uit Groningen met zes schakende kinderen, die in 2019 centraal stond in de documentaire ’De stelling Van Foreest, een schaakfamilie’ - analyseerde dat Giri in de sensationele ontknoping ’beter speelde’ maar dat hij ’sneller handelde’. ,,Anish verdiende het om te winnen, maar zo kan het dus gaan.’’

Koesteren

Als de mondiale nummer 66 begon Van Foreest aan het ’Wimbledon van het schaken’. Door de dertig Elo-punten die hij vergaarde, zal hij vandaag met een rating van 2701 zijn naam op plek 37 terugzien. ,,Ik hoop dat het beste in m’n carrière nog moet komen, maar deze eindzege zal ik voor altijd koesteren.’’

Dat het grootste succes uit zijn nog prille profloopbaan zich, bij afwezigheid van publiek, in stilte afspeelde, deerde hem geenszins. ,,In m’n hoofd stormt het.’’

Voor Giri, die opnieuw zijn opwachting tussen ’s werelds beste tien spelers zal maken (zevende met een Elo-rating van 2776), is het zaak op te staan en weer door te gaan. Onder voorbehoud wordt in maart immers het WK-kandidatentoernooi in Jekaterinenburg hervat, nadat de strijd tussen acht spelers vorig voorjaar halverwege abrupt werd gestaakt.

In de tussenstand staat Giri na zeven ronden gedeeld derde, met een punt achterstand op de koplopers Maxime Vachier-Lagrave en Ian Nepomniachtchi, waardoor hij nog altijd zicht heeft om zich voor de tweekamp om de wereldtitel tegen regerend kampioen Magnus Carlsen te plaatsen. Al had de morele opsteker van een victorie in Wijk aan Zee hem waarschijnlijk met meer zelfbewustzijn naar Rusland doen afreizen.