Εξώφυλλο: Ο Ηρακλής πνίγει τα φίδια παρουσία της Αλκμήνης και του Αμφιτρύωνα_τοιχογραφία Niccolò dell’ Abbate (1540-1543) http://www.the-athenaeum.org/
copyright © μετάφραση – επιμέλεια Χείλων
Στην Ελληνική μυθολογία ο Αμφιτρύων ήταν γιος του Αλκαίου, βασιλιά της Τίρυνθας και της Αστυδάμειας (ή Λυσιμάχης ή Λαονόμης) εγγονός του ήρωα Περσέα και πατριός του Ηρακλή. Από τον πατέρα του κληρονόμησε τον θρόνο της Τίρυνθας και από τον πεθερό του Ηλεκτρύωνα τον θρόνο των Μυκηνών. Όταν σκότωσε κατά λάθος τον πεθερό του Ηλεκτρύωνα, εκδιώχθηκε από την πόλη και εγκαταστάθηκε στη Θήβα.
Οι γιοι του Περσέα
Όταν απεβίωσε ο Περσέας, ιδρυτής των Μυκηνών, τον διαδέχθηκε στο θρόνο ο γιος του Ηλεκτρύων, τον οποίο διαδέχθηκε ο αδελφός του Σθένελος. Για την ιστορική τεκμηρίωση σημειώνεται ότι ο Ηλεκτρύων συνευρέθηκε με μια κόρη του Πέλοπα (την Ευρυδίκη ή την Λυσιδίκη) και σύζυγος του Σθένελου είναι η Νισίππη, κόρη επίσης του Πέλοπα. Έτσι διείσδυσαν οι Πελοπίδες στον βασιλικό οίκο των Μυκηνών και τελικά (ξεκινώντας από τον Ευρύθεο, γιο του Σθένελου και της Νισίππης) ανέλαβαν την εξουσία στην πόλη, κρατώντας την μέχρι που οι Ηρακλείδες, οι απόγονοι του Περσέα, εισέβαλαν στην Πελοπόννησο.
Περσέας _ απόσπασμα από άγαλμα του Benvenuto Cellini Φλωρεντία JoJan [Public domain]
Απόγονοι του Μήστορα
Ένας άλλος γιος του Περσέα, ο Μήστωρ παντρεύτηκε τη Λυσιδίκη (η οποία αναφέρεται επίσης ως σύζυγος του βασιλιά Ηλεκτρύονα) και απέκτησαν μια κόρη την Ιπποθόη η οποία γέννησε από τον Ποσειδώνα τον Τάφιο, ο οποίος αποίκισε την Τάφο, στα ανοικτά των ακτών της Ακαρνανίας και έκτοτε οι κάτοικοι αποκαλούνταν Τηλεβόες ή Ταφίοι. Ο Τάφιος είχε ένα γιο, τον Πτερέλαο, ο οποίος έγινε βασιλιάς της Τάφου και ο Ποσειδώνας τον έκανε αθάνατο εμφυτεύοντας χρυσά μαλλιά στο κεφάλι του. Ο Ηλεκτρύων εξακολουθούσε να βασιλεύει στις Μυκήνες, όταν οι γιοι του βασιλιά Πτερέλαου εισέβαλλαν με στρατό διεκδικώντας το μερίδιό τους στο βασίλειο, λόγω των δικαιωμάτων του Μήστορα, αδελφού του Ηλεκτρύονα.
Η σφαγή
Καθώς ο Ηλεκτρύων αρνήθηκε να ακούσει τους ισχυρισμούς τους, οι γιοι του Πτερέλαου άρχισαν να λεηλατούν την χώρα διώχνοντας τα κοπάδια. Σε απάντηση ο Ηλεκτρύων έστειλε τους γιους του εναντίον τους και στη μάχη που ακολούθησε, σκοτώθηκαν όλοι εκτός από τον Ευήρη, γιο του Πτερέλαου και τον Λικύμνιο, νόθο γιο του Ηλεκτρύωνα. Όταν οι Ταφίοι μετά τη μάχη συνειδητοποίησαν ότι δεν μπορούσαν να παραμείνουν στις Μυκήνες, αναχώρησαν αναθέτοντας τα κοπάδια που είχαν κλέψει από τον Ηλεκτρύωνα στον Πολύξενο, έναν βασιλιά στην Ηλεία, αλλά ο Αμφιτρύων εξαγόρασε τα κοπάδια. Ο Ηλεκτρύων έχοντας χάσει όλους τους γιους του εκτός από έναν, αποφάσισε να κηρύξει πόλεμο στην Τάφο και ανέθεσε το βασίλειο στον Αμφιτρύωνα δίνοντας την κόρη του Αλκμήνη ορκίζοντάς τον ότι θα την κρατήσει παρθένα μέχρι την επιστροφή από τον πόλεμο. Ωστόσο, ο Ηλεκτρύων δεν πρόλαβε να αναχωρήσει διότι σκοτώθηκε κατά λάθος από τον Αμφιτρύωνα όταν ο τελευταίος προσπαθώντας να τιθασεύσει μια αγελάδα πέταξε ένα ρόπαλο το οποίο χτύπησε κατά λάθος στο κεφάλι τον Ηλεκτρύωνα σκοτώνοντάς τον.
Η εξορία
Η ενέργεια του Αμφιτρύωνα είχε ως συνέπεια να απολέσει τον θρόνο των Μυκηνών όπου τον αντικατέστησε ο Σθένελος (αδελφός του Ηλεκτρύωνα) ο οποίος τον εξόρισε λόγω του θανάτου του αδελφού του. Στη συνέχεια, ο Αμφιτρύων πήγε στη Θήβα συνοδευόμενος από την Αλκμήνη και τον Λικύμνιο, όπου εξαγνίστηκε από τον Κρέοντα ο οποίος κυβερνούσε τη Θήβα. Ορισμένοι ιστορικοί ισχυρίζονται ότι κατά την αρχαιότητα στην οικία του Αμφιτρύωνα υπήρχε μια επιγραφή που έγραφε:
«Όταν ο Αμφιτρύων επρόκειτο να φέρει εδώ την νύφη, την Αλκμήνη, επέλεξε αυτό το δωμάτιο για τον εαυτό του. Ο Τροφώνιος και ο Αγαμήδης το έφτιαξαν.» (Παυσανίας, Περιγραφή της Ελλάδας 9.11.1).
(Οι Τροφώνιος και Αγαμήδης, γιοι του Εργίνου, ήταν οι κατασκευαστές του τέταρτου ναού του Απόλλωνα στους Δελφούς.)
Προϋποθέσεις γάμου
Ωστόσο, όταν ήρθαν στη Θήβα, η Αλκμήνη αρνήθηκε να παντρευτεί τον Αμφιτρύωνα μέχρι να εκδικηθεί για τους αδελφούς της, που είχαν σκοτωθεί στον αγώνα εναντίον των γιων του βασιλιά Πτερέλαου. Επιθυμώντας να παντρευτεί την Αλκμήνη, ο Αμφιτρύων ζήτησε από τον Κρέοντα και τους Θηβαίους στρατιωτική βοήθεια και ο Κρέων του απάντησε ότι θα την παρείχε αν βοηθούσε πρώτα να σκοτώσουν μια αλεπού που λεηλατούσε τη χώρα.
Η Καδμεία αλεπού και ο Κρητικός σκύλος
Στην Ελληνική μυθολογία, η Τευμησσία ή Καδμεία αλεπού, ήταν μια γιγαντιαία αλεπού που δεν προοριζόταν ποτέ να πιαστεί. Λέγεται ότι είχε σταλεί από τους θεούς (πιθανώς τον Διόνυσο) για να καταδιώκει τα παιδιά της Θήβας ως τιμωρία για ένα εθνικό έγκλημα. O Αμφιτρύων πήγε στην Αθήνα για να συναντήσει τον Κέφαλο, γιο του Δηίωνα και του προσέφερε ένα μερίδιο από τα λάφυρα των Τάφιων, αν έφερνε στο κυνήγι την Λαίλαπα, το μαγικό σκυλί που προοριζόταν να πιάνει ότι κυνηγούσε και το οποίο είχε δοθεί ως δώρο στην γυναίκα του, Πρόκριδα, από τον βασιλιά Μίνωα της Κρήτης. Ο Δίας, που αντιμετώπιζε μια αναπόφευκτη αντίφαση εξαιτίας της παράδοξης φύσης των αμοιβαία αλληλοσυγκρουόμενων ικανοτήτων τους, μετέτρεψε τα δύο θηρία σε πέτρα και κατόπιν στάλθηκαν στα αστέρια ως Μέγας Κύων (η Λαίλαπα) και Μικρός Κύων (η Τευμησσία αλεπού).
Συνασπισμός κατά των Ταφίων
Έχοντας εκπληρώσει ο Αμφιτρύων την υπόσχεση στους Θηβαίους, άρχισε να σχεδιάζει την εκστρατεία εναντίον των Ταφίων. Για το σκοπό αυτό, ίδρυσε συνασπισμό, ο οποίος είχε τη στήριξη του Κέφαλου από την Αθήνα, του γιου του Περσέα Έλειου από το Άργος και του Κρέοντα από τη Θήβα. Με την υποστήριξη αυτών των δυνάμεων, ο Αμφιτρύων επιτέθηκε σε όλα τα γειτονικά νησιά που κυβερνιούνταν από τους Ταφίους αλλά καθώς ο βασιλιάς Πτερέλαος ήταν αθάνατος λόγω της χρυσής κόμης, δεν μπορούσε να υπερισχύσει. Την λύση έδωσε η κόρη του Πτερέλαου, Κομαιθώ η οποία ερωτεύτηκε τον Αμφιτρύωνα και έκοψε τα χρυσά μαλλιά του πατέρα της, διευκολύνοντας έτσι τον θάνατό του, αλλά τελικά σκοτώθηκε από τον τελευταίο για την προδοσία της.
Ο Δίας, με τη μορφή του Αμφιτρύωνα, ερωτοτροπεί με την Αλκμήνη Cornelis Bos, Michiel Coxie Rijksmuseum Amsterdam https://tinyurl.com/w482t6t
Η επιστροφή
Όταν τελείωσε ο πόλεμος, ο Αμφιτρύων επέστρεψε στη Θήβα με τα λάφυρα, αφήνοντας πίσω τον Κέφαλο, από τον οποίο το νησί ονομάστηκε Κεφαλλονιά και τον Έλειο, ο οποίος εγκαταστάθηκε στα κατακτημένα νησιά. Εν τω μεταξύ όμως ο Δίας, έχοντας πάρει τη μορφή του Αμφιτρύωνα, παραπλάνησε την Αλκμήνη και κοιμήθηκε μαζί της τρεις ολόκληρες νύκτες ή μάλλον διέταξε τον Ήλιο να μη βγει για δύο ημέρες, τριπλασιάζοντας έτσι τη διάρκεια μιας νύκτας, ώστε να απολαύσει τον έρωτά του καλύτερα. Επιστρέφοντας ο πραγματικός σύζυγος την επόμενη ημέρα από την εκστρατεία, δεν βρήκε την Αλκμήνη όσο «θερμή» την περίμενε ύστερα από την πολύμηνη απουσία του. Ακούγοντας μάλιστα τις εξηγήσεις της υποψιάσθηκε εύλογα απιστία και αποφάσισε να την κάψει ζωντανή. Αλλά ο Δίας έσβησε με καταρρακτώδη βροχή την πυρά και ο Αμφιτρύωνας πείσθηκε τελικώς για ότι πραγματικά είχε γίνει, ύστερα και από σχετικές διαβεβαιώσεις του μάντη Τειρεσία.
Γέννηση διδύμων
Η Αλκμήνη γέννησε τον Ηρακλή, γιο του Δία και τον Ιφικλή, γιο του Αμφιτρύωνα. Ο μύθος αναφέρει ότι η Ήρα έστειλε δύο ερπετά για να σκοτώσουν το γιο του Δία, ενώ σύμφωνα με άλλη εκδοχή ο Αμφιτρύων έβαλε τα ερπετά στο κρεβάτι για να ανακαλύψει, από τις αντιδράσεις τους, ποιο ήταν δικό του και όταν είδε τον Ιφικλή να φεύγει και τον Ηρακλή να σκοτώνει τα ερπετά, κατάλαβε ποιο παιδί ήταν του Δία και ποιο δικό του.
Μάχη κατά των Ευβοέων
Την περίοδο που ο Αμφιτρύων διέμενε στη Θήβα, ξέσπασε πόλεμος μεταξύ Θήβας και της Ευβοίας υπό την ηγεσία του Χαλκόδοντα ο οποίος σκοτώθηκε σε μάχη από τον Αμφιτρύωνα. Ο Χαλκόδοντας ήταν πατέρας του Ελεφήνορα, ο οποίος ηγήθηκε των Ευβοέων εναντίον της Τροίας και σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια του Τρωικού πολέμου από τον Αγήνορα, γιο του Αντήνορα, πρεσβύτερου της Τροίας.
Φόρος τιμής στους Μινύες
Όταν ο Ηρακλής ήταν νέος, οι Θηβαίοι αναγκάστηκαν να αποτίουν φόρο τιμής στους Μινύες, έναν λαό της βόρειας Βοιωτίας που διοικούνταν από τον βασιλιά Εργίνο. Ο λόγος γι’ αυτό το φόρο, ο οποίος έπρεπε να καταβάλλεται επί είκοσι χρόνια, ήταν ο θάνατος του πατέρα του Εργίνου Κλύμενου. Ο Κλύμενος σκοτώθηκε από τον Περιήρη, ηνίοχο του Μενοικέα και πατέρα του Κρέοντα ή σύμφωνα με άλλη εκδοχή, από τους Θηβαίους κατά τη διάρκεια μιας γιορτής για ασήμαντο λόγο. Οι Ηρακλής έτυχε να συναντήσει τους κήρυκες του Εργίνου οι οποίοι κατευθύνονταν προς τη Θήβα για να απαιτήσουν τον φόρο τιμής και αφού τους έκοψε τα αυτιά, τις μύτες και τα χέρια τα κρέμασε σε σχοινιά γύρω από το λαιμό τους, λέγοντάς τους ειρωνικά να στείλουν αυτό το φόρο τιμής στον βασιλιά Εργίνο.
Θάνατος του Αμφιτρύωνα
Για να εκδικηθούν οι Μινύες επιτέθηκαν στους Θηβαίους, οι οποίοι, έχοντας τον Ηρακλή στο πλευρό τους, κέρδισαν την μάχη, αλλά ο Αμφιτρύων σκοτώθηκε και τάφηκε στη Θήβα.
Πηγές
Απολλόδωρος «Βιβλιοθήκη» 2.4.5
Παυσανίας «Περιγραφή της Ελλάδας» 8.14.2
Λίβυος «Μεταμορφώσεις» 41
ΕΛΛΑΣ 
Reblogged στις Greek Canadian Literature.