Door: Maria Dekker

Je grenzen aangeven. Hoe vaak doe jij dat eigenlijk? Je hebt vast weleens meegemaakt dat iemand over jouw grenzen ging. Een familielid, vriend, collega of misschien jij zelf wel. Het kan zomaar zijn dat je op dat moment niet eens door had dat er een grens was bereikt, totdat je besefte dat jij of iemand anders iets deed of zei wat je helemaal niet wilde. Het terugdraaien van overschreden grenzen is lastig. Wel kun je je bewuster worden van je eigen grenzen, het soort grenzen waar je mee te maken hebt en de manier waarop je daarmee omgaat. Op die manier kun je leren je eigen grenzen te bewaken, en daarmee zorg te dragen over je eigen energie en geluk!

Grenzen bewaken

Als e-coach heb ik vrijwel alleen langs digitale wegen contact met mijn klanten. Dat betekent dat mijn werk onlosmakelijk verbonden is met mijn telefoon. Daarmee ben ik -onafhankelijk van plek en tijd, zelfs over onze Nederlandse grens- vrijwel altijd bereikbaar en zie ik meteen mails of (whatsapp) berichten binnen komen. Of ik na een lange werkdag nu een sportieve wandeling ga maken, mezelf verwen met een goed glas wijn of warme kop thee op de bank, die telefoon gaat overal met me mee. Zo neem ik als het ware ook mijn werk overal mee naar toe. Elk telefoontje en elk bericht, belangrijk of onbelangrijk, lang of kort, pakt mijn aandacht. Vaak willen mijn hersenen daar dan ook een actie aan verbinden en zo ben ik eigenlijk constant aan het werk. Tot het moment dat ik besefte dat ik dat helemaal niet wilde. Ik merkte namelijk dat het mijn gevoel van rust en energie op den duur negatief beïnvloede. Grens bereikt. En laat ik nou zelf de enige zijn die ervoor kan zorgen dat die grens in het vervolg beter bewaakt wordt.

Grens (de; v(m); meervoud: grenzen)

denkbeeldige, scheidende lijn: een staatkundige grens;

[…] de grenzen overschrijden (of: te buiten gaan) te ver gaan

Van Dale

Grenzen onder de loep

Wat is een grens nu precies? Als we de algemene definitie van Van Dale vertalen naar onze menselijke, persoonlijke grenzen, komen we al een heel eind. Het gaat om een bepaalde limiet die kan worden gesteld, een afgebakende ruimte[1]. Het respecteren (of juist niet) van die limiet en ruimte kan zich op interpersoonlijk vlak op meerdere manieren uiten. Definities helpen ons te begrijpen waar we het met elkaar over hebben, maar dat hoeft niet te betekenen dat grenzen voor iedereen hetzelfde zijn.

Laten we eens kijken naar een aantal soorten persoonlijke grenzen die we zoal kunnen onderscheiden.[2]

Intellectuele, mentale grenzen

Het gaat hierbij om grenzen met betrekking tot gedachtes en ideeën. Stel je voor, jij bent degene die altijd met fantastische ideeën komt. Hoewel deze soms misschien onrealistisch of idealistisch lijken, leveren ze wel vaak iets goeds op. Toch is er steeds iemand die alles wat jij aandraagt afwijst, elke keer opnieuw. Op den duur deel jij je gedachtes wellicht niet meer, uit angst afgewezen te worden.

Fysieke grenzen

In dit geval gaat het om grenzen op het gebied van persoonlijke ruimte en fysieke aanraking. Je kunt hier denken aan iemand die jou ongewenst aanraakt. Dit kan uiteraard bedreigend zijn, maar kan ook te maken hebben met cultuurverschillen. Zo zijn subtiele aanrakingen tijdens een gesprek in de ene cultuur heel gewoon, terwijl het in de andere not done is.

 Emotionele grenzen

Grenzen met betrekking tot emoties en gevoelens zijn soms lastig te duiden. Ze kunnen aan verandering onderhevig zijn en sterk afhankelijk zijn van persoonlijkheid. Als je een periode veel stress ervaart of als vrouw zijnde eens per maand iets prikkelbaarder bent, kunnen emotionele grenzen daar (deels) afhankelijk van zijn. Ook als je hooggevoelig bent, zullen emotionele- en gevoelsgrenzen waarschijnlijk eerder bereikt zijn.

Tijdsgrenzen

Timemanagement is in de wereld van persoonlijke ontwikkeling niet voor niets jarenlang een hot item geweest. Het stellen van grenzen met betrekking tot het verdelen van tijd en het stellen van prioriteiten is voor velen van ons dagelijks een grote uitdaging.

Wij zien dagelijks dat veel young professionals hun eigen grenzen regelmatig (laten) overschrijden, met name in werksituaties of in de balans tussen werk en privé. Vaak spelen emotionele- en tijdsgrenzen in die gevallen een rol. Altijd betrokken zijn en voor iedereen klaar willen staan kent zijn limiet. Als je jezelf altijd maar wegcijfert, is de kans groot dat een ander op den duur ook niets meer aan jou heeft. Daarnaast blijkt het stellen van prioriteiten lastig; er zitten maar vierentwintig uur in een dag en zeven dagen in een week. Dat daarin niet alles tegelijk past (wat we overigens wel graag zouden willen) en we dus prioriteiten moeten stellen, beseffen we in onze drukke levens niet altijd even goed. Grenzeloosheid is daarmee voor veel young professionals een maar al te bekend begrip, hetgeen op den duur zijn tol eist.

Grenzen stellen

Als je op een gelukkige en gezonde manier nog iets langer mee wilt dan vandaag, is het van belang dat je je eigen grenzen herkent en bewaakt. Je zult zien dat je zelf meer energie overhoudt en anderen een betere indruk krijgen van wat ze aan je hebben, tot waar jouw verantwoordelijkheid reikt bijvoorbeeld. Je bent in staat je eigen behoeftes weer vaker op nummer één te zetten en meer stevigheid naar anderen uit te stralen. Dat is eerste is overigens verre van egoïstisch, we hebben het hier namelijk over het belang van goed voor jezelf zorgen. Want als jij je grenzen niet stelt, zal niemand anders dat voor je doen, met stress, vermoeidheid, verlies van kostbare tijd en andere mogelijke gevolgen van dien…

Grensgevalletje

Het is goed om grenzen te stellen, maar ook daar zitten grenzen aan. Wanneer je niets anders meer doet dan jezelf en anderen begrenzen en constant van alles en iedereen afstand houdt, zul je je af moeten vragen of dát je een gelukkig mens maakt. Vaak zit hier een soort angst achter. Anderzijds is ook het andere uiterste (grenzeloosheid) niet ideaal. Je zegt overal ja op, bent over-betrokken en geeft jezelf volledig bloot, ook in situaties waarin dat misschien minder handig is. Gezonde grenzen daarentegen vinden we in het midden, daar waar sprake is van balans. Iemand die in staat is om op een gezonde manier met grenzen om te gaan, kent en luistert naar zijn eigen behoeftes en zal ook de grenzen van anderen respecteren. De mate waarin je grenzen stelt is overigens sterk afhankelijk van de situatie of omgeving waarin je je bevindt en eventuele belangen die meespelen.

Bepaal je eigen grenzen

Wat zou je eigenlijk niet meer willen doen in je leven, maar doe je ondanks dat tóch? Vaak doe je zulke dingen uit een bepaalde angst, om anderen te pleasen, er voor de ander te zijn in plaats van voor jezelf, een goede indruk te maken of gewaardeerd te worden. Niet om wie je bent, maar om wat je doet. Het is tijd om daarmee af te rekenen!

Heb jij een bucketlist? Je weet wel, zo’n lijst waarop je alle dingen hebt geschreven die je graag ooit nog eens zou willen doen in je leven. Ik daag je bij deze uit het tegenovergestelde op papier te zetten en je eigen f*ck-it list op te stellen[3]. Wat wil je eigenlijk niet meer doen, maar doe je tóch? Voor wie of wat doe je dat? Wat gaat het je opleveren als je je daarmee stopt?

Stop! Tot hier en niet verder. De lijst die je net hebt samengesteld zegt waarschijnlijk iets over jouw grenzen. Je zou in bovenstaande gevallen bijvoorbeeld vaker nee mogen zeggen. Maar hoe doe je dat nou op een voor jou en de andere prettige manier? Hieronder een aantal tips.

  • Wees duidelijk, maar positief in je taalgebruik

‘Bedankt voor het aanbod, maar daar heb ik geen tijd voor.’

  • Zeg nee en geef een korte toelichting zónder je te verontschuldigen

‘Nee, dat doe ik niet, want dat past niet bij wie ik ben en wil zijn.’ 

  • Geef een alternatief

‘Nee dat kan ik helaas niet doen, maar je zou Luuk kunnen vragen.’

  • Stel prioriteiten

‘Deze week gaat dat echt niet lukken, maar volgende week heb ik nog wel ruimte.’

  • Onthoud dat nee zeggen altijd mag en geen teken van zwakte is; je beschermt jezelf, het laat je juist steviger overkomen op de ander en diegene weet wat hij of zij aan je heeft

Extra hulpmiddel

Heb je besloten jezelf op bepaalde vlakken te begrenzen en is dat nieuw voor je, dan kan een reminder geen kwaad. Zet een affirmatie (overtuigende zin, waar een wens uit spreekt) in je telefoon of hang deze op je spiegel. Deze affirmatie vat als het ware jouw grens samen; hoe vaker je ‘m leest, hoe vaker je aan die grens (en de wens die erachter zit) herinnert zal worden.

Voorbeelden van affirmaties met betrekking tot grenzen

  • Het is niet mijn verantwoordelijkheid
  • Ik hoef niet altijd alles op mij persoonlijk te betrekken
  • Ik hoef niet altijd voor iedereen klaar te staan
  • Ik mag voelen wat ik voel en dat serieus nemen
  • Ik denk aan mijzelf en zorg goed voor mijzelf
  • Nee zeggen mag altijd

Je hoeft het niet alleen te doen!

Heb je behoefte aan iemand die met je meedenkt, iemand die samen met jou je grenzen ontdekt en jou leert hoe je deze beter kunt bewaken? Neem dan gerust vrijblijvend contact met ons op, want we helpen je graag!  Een workshop over grenzen aangeven is ook mogelijk. Een kleine groep of t/m 75 mensen? 1,5 uur of zelf 4 uur durende workshop? Geen probleem. Lees er meer over via Workshop Grenzen aangeven

[1] IPFW, Parkview Student Assistance Program

[2] Bron: TherapistAid (2016). What are personal boundaries?

[3] Boers, A. (2018). Coachingskalender 2018, Boom Uitgevers: Amsterdam. Naar: Duursma, Rick (2017). In: A&O items, nieuwsbrief NIP