Door overgewicht neemt ook het sterftecijfer toe

Wereldwijd is het aantal mensen met obesitas sinds 1975 bijna verdrievoudigd. In 2016 hadden meer dan 1,9 miljard volwassenen van achttien 18 jaar en ouder overgewicht. Hiervan waren meer dan 650 miljoen ernstig zwaarlijvig. Met de toename van overgewicht neemt ook het sterftecijfer toe.

Uit gegevens van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) blijkt dat 39% van de volwassenen van achttien jaar en ouder in 2016 overgewicht had, terwijl bij 13% sprake was van obesitas. Obesitas wordt gedefinieerd als zwaarlijvigheid, corpulentie, dikheid en vetzucht en is een medische aandoening waarbij zich zoveel lichaamsvet heeft opgehoopt dat dit een negatief effect kan hebben op de gezondheid.

Risico voor de gezondheid
Overgewicht en obesitas worden gedefinieerd als abnormale of overmatige vetophopingen die een risico voor de gezondheid vormen. Een ruwe bevolkingsmaatregel voor obesitas is de body mass index (BMI), het gewicht van een persoon (in kilogram) gedeeld door het kwadraat van zijn of haar lengte (in meters). Een persoon met een BMI van 30 of meer wordt over het algemeen als zwaarlijvig beschouwd. Een persoon met een BMI gelijk aan of groter dan 25 wordt beschouwd als iemand met overgewicht. De BMI biedt de meest bruikbare methode om overgewicht en obesitas vast te stellen, omdat het hetzelfde is voor beide geslachten en voor alle leeftijden van volwassenen. Het moet echter slechts als een ruwe richtlijn worden beschouwd. Voor kinderen moet leeftijd worden overwogen bij het definiëren van overgewicht en obesitas.

Gezondheidsgevolgen overgewicht en obesitas
Verhoogde BMI is een belangrijke risicofactor voor niet-overdraagbare ziekten zoals:
- hart- en vaatziekten (voornamelijk hartaandoeningen en beroertes), die in 2012 wereldwijd de belangrijkste doodsoorzaak waren;
- diabetes;
- musculoskeletale aandoeningen (met name artrose - een zeer invaliderende degeneratieve aandoening van de gewrichten);
- sommige kankers (inclusief endometrium, borst, ovarium, prostaat, lever, galblaas, nier en colon).

Het risico voor deze niet-overdraagbare ziekten neemt met een toename van de BMI ook toe. Obesitas bij kinderen gaat gepaard met een hogere kans op vroegtijdige sterfte en invaliditeit op volwassen leeftijd. Maar naast de toegenomen toekomstige risico's, ervaren kinderen met obesitas ademhalingsmoeilijkheden, een verhoogd risico op fracturen, hypertensie, vroege tekenen van hart- en vaatziekten, insulineresistentie en psychologische effecten.

Factor voor chronische ziekten
Overgewicht en obesitas zijn belangrijke risicofactoren voor een aantal chronische ziekten, waaronder diabetes, hart- en vaatziekten en kanker. Vroeger werd overgewicht beschouwd als een probleem alleen voorkwam in landen met een hoog inkomen, maar vandaag de dag nemen overgewicht en obesitas dramatisch toe in de lage- en middeninkomenslanden, vooral in stedelijke omgevingen.

In Afrika is het aantal kinderen met overgewicht jonger dan 5 jaar sinds 2000 met bijna 50 procent toegenomen. Bijna de helft van de kinderen onder de 5 jaar met overgewicht of obesitas woonde in 2016 in Azië. De wereldwijde prevalentie van obesitas verdrievoudigde bijna tussen 1975 en 2016. In Suriname blijkt in de afgelopen 35 jaar het aantal personen met overgewicht te zijn verdubbeld, en in sommige groepen zelfs verviervoudigd. “Door onze leefstijl worden we steeds dikker en zwaarder, met als gevolg meer hoge bloeddruk, suikerziekte en complicaties zoals hartinfarcten, beroertes etc.”, staat in het rapport van het Nationaal NCD 'STEPS' Onderzoek Suriname. Obesitas is echter te voorkomen.

Wat veroorzaakt obesitas en overgewicht?
De fundamentele oorzaak van obesitas en overgewicht is een onevenwichtige energie tussen de ingenomen en verbruikte calorieën. Wereldwijd is er een verhoogde inname van energierijke voedingsmiddelen met veel vet en een toename van lichamelijke inactiviteit als gevolg van verschillende vormen van zittend werk, veranderende vervoerswijzen en toenemende verstedelijking.

Veranderingen in patronen van voeding en lichaamsbeweging zijn vaak het resultaat van veranderingen in het milieu en de samenleving die samenhangen met ontwikkeling en gebrek aan ondersteunend beleid in sectoren zoals gezondheid, landbouw, transport, stedelijke planning, milieu, voedselverwerking, distributie, marketing en onderwijs. Overgewicht en obesitas, evenals daaraan gerelateerde niet-overdraagbare ziekten, zijn grotendeels te voorkomen. Ondersteunende omgevingen en gemeenschappen zijn van fundamenteel belang bij het vormgeven van de keuzes van mensen, door bijvoorbeeld te kiezen voor gezonder voedsel en regelmatige lichaamsbeweging en daarmee overgewicht en obesitas te voorkomen.

Gezond eten en voldoende bewegen
Er is echter meer dat mensen kunnen doen. Zo kunnen zij:
- de energie-inname van totale vetten en suikers beperken;
- de consumptie van groenten en fruit, evenals peulvruchten, volle granen en noten te verhogen; en
- regelmatig aan lichaamsbeweging te doen (60 minuten per dag voor kinderen en 150 minuten verspreid over de week voor volwassenen).
De voedingsmiddelenindustrie kan een belangrijke rol spelen bij het bevorderen van gezonde voeding door:
- het verminderen van het vet-, suiker- en zoutgehalte van bewerkte voedingsmiddelen;
- ervoor zorgen dat gezonde en voedzame keuzes beschikbaar en betaalbaar zijn voor alle consumenten;
- beperking van de marketing van voedingsmiddelen met veel suikers, zout en vetten, vooral voedingsmiddelen gericht op kinderen en tieners; en
- zorgen voor de beschikbaarheid van gezonde voedingskeuzes en ondersteuning van regelmatige fysieke activiteiten op de werkplek.