De Republikeinse ijzervreter Anna Chennault (1925-2018) voorkwam vrede in Vietnam
Tijdens de Koude Oorlog was de van oorsprong Chinese Anna Chennault, die op 30 maart op 94-jarige leeftijd overleed, een brug tussen oost en west, tussen de Verenigde Staten en Azië.
Haar biograaf Catherine Forslund omschreef haar als een unieke, informele diplomaat. "Ze was iemand die China vertolkte aan de Amerikanen, aan overheidsvertegenwoordigers, aan bedrijven en tot op zekere hoogte aan het publiek. Daarnaast vertolkte ze de Verenigde Staten aan alle Aziatische landen", schreef Forslund.
Volgens historici droeg Chennault bij aan de verkiezing van presidentskandidaat Richard Nixon
Intriges
Die bemiddeling verliep niet altijd via officiële wegen. Volgens historici hebben intriges van de fervente anti-communist en Republikeinse vertrouweling Chennault bijgedragen aan de verkiezing van de presidentskandidaat Richard Nixon, zelfs aan de verlenging van de Vietnamoorlog. Niet alleen zou ze financiële bijdrages van de Chinese nationalisten naar de Republikeinse partij hebben doorgesluisd. Ook zou ze zich als bemiddelaar - en saboteur - voor het karretje van Nixon hebben laten spannen aan de vooravond van de vredesbesprekingen over de situatie in Vietnam.
Zittend president Lyndon Johnson kondigde in 1968 een staakt-het-vuren af in Noord-Vietnam, om de weg te effenen voor vredesonderhandelingen. Presidentskandidaat Nixon vreesde dat als Johnson vrede in Vietnam wist te bezegelen, dit onherroepelijk zou leiden tot een democratische zege tijdens de verkiezingen.
Inmenging
Dus riep hij de hulp in van Chennault, een van zijn belangrijkste republikeinse vertrouwelingen en fondsenwervers. Op Nixons initiatief probeerde Chennault de Zuid-Vietnamese leiders te overtuigen de vredesbesprekingen te boycotten. Ze beloofde hen dat Zuid-Vietnam betere voorwaarden van Nixon cum suis kon verwachten als die tot president van de Verenigde Staten werd gekozen. Met resultaat: Zuid-Vietnam weigerde tot een vredesovereenkomst.
De FBI onderschepte de achterkamertjespolitiek. President Johnson was furieus. Hij dreigde Chennault aan te klagen voor interventie in buitenlandse zaken. Drie dagen later werd Nixon verkozen tot president en tot vervolging kwam het nooit. De oorlog in Vietnam sleepte ondertussen nog acht jaar voort.
Aanvankelijk reageerde Chennault afwijzend op de beschuldigingen van sabotage - dit was 'een belediging van haar intellect' - maar in haar memoires bekende ze haar inmenging. Ze had gehoopt dat haar loyaliteit aan Nixon zou worden beloond met een centrale positie in zijn regering, maar die hoop bleek tevergeefs.
Correspondent
Chennault werd op 23 juni 1923 geboren in China als Chen Xiangmei, in een vooraanstaande familie van diplomaten en academici. Na de Japanse invasie vluchtte het gezin in 1937 naar Hong Kong, met hun waardevolle bezittingen in de voering van hun jassen genaaid.
Ondanks tijden van oorlog studeerde Chen Xiangmei journalistiek, geholpen door vluchtelingdocenten. Toen ze in 1944 haal diploma haalde ging ze aan de slag als correspondent voor een Chinees nieuwsagentschap. Ze versloeg de oorlogsontwikkelingen, in het naoorlogse China berichtte ze over Mao Zedong en zijn communistische revolutie.
De Washington Post omschreef haar als een 'glamoureus en mysterieus figuur'
In diezelfde tijd ontmoette ze haar toekomstige echtgenoot, de dertig jaar oudere en reeds getrouwde Claire Chennault. Chennault was de voorman en publieke held van de Flying Tigers, een groep vrijwilligers uit de Amerikaanse luchtmacht die in de beginjaren van de Tweede Wereldoorlog in China honderden Japanse gevechtsvliegtuigen neerhaalden.
Chennault scheidde van zijn vrouw en trouwde met Chen Xiangmei, daarna Anna Chennault, in Shanghai in 1947. Haar verbintenis met de generaal gaf Anna Chennault een directe lijn met het epicentrum van Amerikaanse en Aziatische diplomatieke kringen. Na de oorlog verhuisde het gezin naar de Verenigde Staten en werd Anna de vice-president van de vrachtluchtvaartmaatschappij van haar man, werkte ze als adviseur voor Amerikaanse bedrijven die wilden uitbreiden naar Azië, schreef ze romans, poëzie, en non-fictie, en gaf ze invulling aan een radioshow.
Boegbeeld
Na het overlijden van generaal Chennault verhuisde de 35-jarige weduwe naar Washington. Daar werd ze, geholpen door politieke vrienden van haar man, het boegbeeld van de China-lobby. Ze sprak geregeld in het Amerikaanse Congres en onderhield nauw contact met zowel Amerikaanse als Aziatische anti-communistische leiders.
De Washington Post omschreef haar als een 'glamoureus en mysterieus figuur'. Haar wekelijkse soirees en exorbitante diners werden bezocht door de gehele bovenklasse, door senators en presidenten. Maar hoe nauw ze ook met het politieke machtscentrum verbonden was - onderdeel werd ze er nooit van.
Lees ook
In Naschrift beschrijft Trouw het leven van onlangs overleden bekende of heel gewone mensen. Lees hier eerdere afleveringen.
Een tip voor Naschrift? Mail naar naschrift@trouw.nl.