Zeven kandidaten strijden vandaag om presidentschap tegen Poetin: "Kansloos maar niet betekenisloos"

Tv-bekendheid en journaliste Ksenia Sobtsjak stelt zich voor als een tegenstander van Poetin en van de kandidaten "van het verleden". Ze wil een nieuwe liberale wind in Rusland doen blazen. Sobtsjak is de enige kandidaat die harde uitspraken deed over Poetin. Ze noemde onder andere de annexatie van het schiereiland de Krim een schending van het internationaal recht en hekelde het feit dat Poetin 18 jaar aan de macht was. Ze vertegenwoordigt een jongere generatie Russen, die zijn opgegroeid na de val van de Sovjet-Unie.

Haar vader is de gewezen burgemeester van Sint-Petersburg, Anatoli Sobtsjak, een politieke mentor van Vladimir Poetin. Daardoor menen enkele experts en politieke persoonlijkheden dat haar deelname aan de race naar het Kremlin tot een hogere participatiegraad moet leiden om zo de overwinning van Poetin meer glans te geven. Anderen denken dat de kandidatuur van Sobtsjak de oproep van oppositiefiguur Aleksej Navalny om de presidentsverkiezingen te boycotten, moet ondergraven en de oppositie verdelen.

Volgens de laatste peilingen van het instituut VTsIOM krijgt ze vandaag tussen de 1 en 2 procent van de stemmen.

De 71-jarige voorzitter van de liberaaldemocratische partij (LDPR) staat bekend voor zijn ultranationalistische en xenofobe standpunten. Hij neemt al voor de zesde keer deel aan de Russische presidentsverkiezingen. Hoewel hij met zijn populistische ideeën zich richt tot een franje nationalistische kiezers, heeft hij steeds Poetin en zijn partij in het parlement gesteund. Zjirinovski stemde steeds volgens de wensen van het Kremlin. Bij de verkiezingen in 2012 behaalde hij iets meer dan 6 procent van de stemmen. Volgens de laatste peilingen behaalt hij zondag tussen 5 en 6 procent.

De 65-jarige liberale economische expert deed al tweemaal mee aan de presidentsverkiezingen, in 1996 en 2000. In 2012 stelde hij zich opnieuw kandidaat, maar de kiescommissie weigerde hem toen omdat er onregelmatigheden waren bij de inzameling van de 2 miljoen steunstemmen. 

Javlinski hekelt het beleid van het Kremlin en uit vaak kritiek op Poetin. Hij roept op tot meer politieke vrijheden en een meer liberale economische evolutie. Javlinski is medeoprichter van de linksliberale partij Jabloko. Hij krijgt 1 procent van de stemintenties.

De communistische partij stuurt de partijloze Pavel Groedinin het politieke slagveld in. Hij is directeur van de Levin-Sovchoz, een geprivatiseerd voormalig staatslandbouwbedrijf. Groedinin is een van de populairste tegenkandidaten, met ongeveer 7 tot 8 procent van de stemmen in de peilingen achter zijn naam. Tot in 2010 was Groedinin wel lid van de partij van het Kremlin, Verenigd Rusland. Hij uit kritiek op het huidige politieke en economische systeem van Rusland, maar vermijdt kritiek op Poetin.

De 57-jarige zakenman Boris Titov is voor de eerste keer kandidaat bij de presidentsverkiezingen. Hij is de stichter van de liberaal-conservatieve Partij van de Groei. Hij wil werken aan de ontwikkeling van kmo's en aan een nieuw groeimodel in het land. Hij behaalt volgens de peilingen minder dan 1 procent van de stemmen.

De 59-jarige Sergej Baboerin is voorzitter van de nationalistische conservatieve partij Russische Volkerenunie. De advocaat speelde een belangrijke rol in de Russische politiek in de jaren 1990. Hij was een tegenstander van de ontbinding van de Sovjet-Unie in 1991 en werd een van de leiders van de rebellie in het parlement tegen president Boris Jeltsin in 1993. Hij krijgt amper 0,2 procent van de stemmen in de peilingen.

De 39-jarige Maksim Soerajkin is de kandidaat voor de partij 'Communisten van Rusland', een kleine groep die zichzelf voorstelt als een alternatief voor de communistische partij. Soerajkin stapte in 2004 uit die partij. In de peilingen krijgt ook hij amper 0,3 procent.

Navalny, de tegenstander van president Vladimir Poetin en figuur van de anticorruptiestrijd in Rusland, is door de kiescommissie onverkiesbaar verklaard tot in 2028. In februari 2017 werd hij immers veroordeeld tot vijf jaar cel voor fraude. Hijzelf verwerpt de rechtszaak als "gefabriceerd". Ook wijst hij op de politieke motieven achter zijn herhaaldelijke arrestaties. Navalny riep nog op tot een "electorale staking" tijdens de presidentsverkiezingen, die al bij voorbaat beslist zijn, en om op de dag van de verkiezingen te controleren op fraude in de kiesbureaus.

Navalny steunt geen enkele kandidaat voor het presidentschap. Navalny oordeelt dat het Kremlin nood heeft aan een "karikatuur van een liberale kandidaat". Volgens hem aanvaarden Poetin en de zijnen dat kleinere concurrenten deelnemen aan de verkiezingen, om aan te tonen dat er een oppositie in het land bestaat, hoewel die klein is.

In 2013 was Navalny nog kandidaat voor het burgemeesterschap van Moskou. De kandidaat van het Kremlin, Sergej Sobjanin, won die verkiezingen echter met 50 procent van de stemmen. Navalny betwistte die resultaten, waarbij hij "evidente vervalsingen" aan de kaak stelde.

Aleksej Navalny is gekend voor zijn onderzoeken naar corruptie bij de Russische elite. Op zijn onderzoekswebsite toonde hij zo beelden van de eigendom van de Russische premier Dmitri Medvedev in Italië, gekocht op rekening van de regeringspartij, Verenigd Rusland, voor bijna 8 miljoen euro. Die onthulling en de afwezigheid van een reactie van het Kremlin ontlokte woede bij de bevolking. Tienduizenden mensen kwamen op straat in een honderdtal steden van het land, tijdens manifestaties zoals die van 2011 tegen corruptie.

De advocaat en blogger liep verschillende arrestaties en veroordelingen op. Hij zat ook al meermaals in de cel. In 2014 was hij nog veroordeeld voor het verduisteren en witwassen van meer dan 600.000 dollar, ten nadele van onder meer een filiaal van het Franse cosmeticabedrijf Yves Rocher. Hij werd daarvoor veroordeeld tot 3,5 jaar cel met uitstel. Hoewel het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) stelde dat Navalny geen eerlijk proces had gekregen, paste de Russische justitie het vonnis niet aan. 

De presidentsverkiezingen in Rusland zijn niet echt een verkiezing van een president zoals in het Westen, maar eerder "een kroning bij plebisciet" van een leider waarachter de bevolking zich schaart. Katlijn Malfliet, hoogleraar Russische politiek aan de KU Leuven, stelt dat de zeven kandidaten die zondag uitkomen tegen huidig president Vladimir Poetin, "kansloos maar niet betekenisloos" zijn.

"Het gaat niet om een vrije competitie tussen kandidaten waaruit de kiezer kan kiezen", aldus Malfliet. "De kiezers scharen zich achter een leider van wie men vindt dat hij de komende zes jaren Rusland kan leiden. Het is dus eerder een kroning bij plebisciet: willen jullie Poetin nog als leider zonder alternatief de komende zes jaar."

"De andere kandidaten zijn kansloos, maar niet betekenisloos", aldus de Ruslandexperte. Door die kandidaten krijgen de verkiezingen weliswaar meer kleur. "Al die kandidaten spreken een klein deel van de kiezers aan. De autoriteit van Poetin zonder alternatief, steekt daar ver boven uit."

"Navalny mag dan wel opkomen tegen corruptie, maar is volgens de bevolking toch ook niet de man die Rusland naar de toekomst toe zou kunnen besturen. Met zijn straatprotesten lijkt hij meer een revolutie te organiseren. De Russen willen verandering, maar geen revolutie want dat linken ze aan chaos en instabiliteit", aldus nog Malfliet. Zij wijst er nog op dat de opposant vooral actief is op in het Westen populaire sociale media zoals Twitter en Facebook. Op VKontakte, de Russische tegenhanger van Facebook, is hij echter niet zo populair.

De hoogleraar verwacht dat Poetin na zijn herverkiezing in zijn buitenlands beleid onder andere de Euraziatische Economische Unie verder zal ontwikkelen. Daar maken nu al vijf voormalige Sovjetrepublieken deel van uit. "Rusland schaamt zich ook niet om daarbij het voorbeeld van de Europese Unie over te nemen", zegt ze. "Ik denk dat Europa verder gevaar loopt om in zijn concept nog meer te worden ondermijnd. De komende zes jaar zal Rusland nieuwe relaties aanknopen met de individuele lidstaten."

De grootste bedreiging voor Rusland blijft de NAVO, die "altijd al de baarlijke duivel is geweest voor Rusland", aldus Malfliet. "Dat was zeker tijdens de Koude Oorlog zo, maar ook daarna, toen de NAVO uitbreidde naar de grenzen met Rusland." 

"Nu zitten we opnieuw in een situatie van wapenwedloop. Zowel de VS als Rusland kwamen er voor uit dat ze opnieuw sterk willen bewapenen", klinkt het. "Nu moet echt opnieuw worden gestreefd naar mondiale veiligheid."

Volgens de hoogleraar heeft Rusland, zeker sinds het aantreden van Poetin, zowel onze democratie als onze veiligheid zoals geconstrueerd na de Tweede Wereldoorlog met de NAVO als defensiegarantie, ondermijnd en ongeloofwaardig gemaakt. "Dat Rusland nu zegt te reageren op wat de Verenigde Staten doen, is dus ook niet waar. Het is nu al duidelijk dat Rusland er opnieuw staat en de dans leidt in landen zoals Syrië en in het Midden-Oosten, in Centraal-Azië", aldus Malfliet. "Rusland gaat actief zijn plaats opeisen als diegene die met alle partijen kan praten, die leiderschap in bepaalde regio's kan opeisen."

Poetin deed tijdens zijn 'state of the nation' ook enkele binnenlandse beloftes, zoals de halvering van de armoede. "De Russische bevolking kent die beloftes en weet ook dat die niet allemaal zullen uitkomen. Poetin is er bij het begin van zijn eerste mandaat wel in geslaagd om de zwaarste problemen rond minimale voorziening voor de bevolking aan te pakken, zoals de pensioenen. Die zijn niet zo hoog, maar ze worden wel uitbetaald", zegt de hoogleraar.

De Russische economie kent ook geen degelijke middenstand van kleine ondernemers, maar Poetin zegt daar in de toekomst aan te zullen werken. "Het zal wel nooit zo zijn dat er een middenlaag zal ontstaan die bepaalde rechten van het Kremlin kan opeisen."

Eigenlijk is het leiderschap in Rusland onaantastbaar, stelt de hoogleraar nog. "Poetin en het Kremlin zijn de kiezer geen verantwoording verschuldigd, want ze hangen niet af van inkomsten uit belastingen. Poetin heeft immers de controle over de gas- en oliesector. Eens hij gekroond is bij plebisciet, hoeft hij geen verantwoording meer af te leggen. Men geeft aan die leider de mogelijkheid om Rusland naar het beste van zijn kunnen te besturen."

Malfliet merkt nog op dat nu ook naar een opvolger voor Poetin zal moeten worden gezocht, door zijn leeftijd en wettelijke beperkingen aan het ambt. Een opvolger die in staat zal moeten zijn om een relatieve binnenlandse stabiliteit te garanderen. "We denken altijd in onze termen over de politiek in Rusland, maar eigenlijk moeten we de Russische politiek op een andere manier bekijken, met aandacht voor de specifieke kenmerken van het Russische leiderschap."