Nowy rząd rządzi już od ponad roku. Jednak wciąż brak jest jakiejkolwiek zmiany sytuacji dorosłych niepełnosprawnych. Czy jest dla nich jakakolwiek nadzieja?
W aktualnym stanie prawnym, zasiłek pielęgnacyjny jest świadczeniem rodzinnym finansowanym z budżetu państwa, którego wysokość oraz zasady przyznawania reguluje ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1518, j.t., z późn. zm.).
Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, kwoty świadczeń rodzinnych, w tym zasiłku pielęgnacyjnego oraz wysokości kryteriów dochodowych uprawniających do świadczeń rodzinnych, podlegają weryfikacji co 3 lata.
Oznacza to, że zmiana wysokości zasiłku pielęgnacyjnego podlega procedurze weryfikacji, nie oznaczającej obowiązkowej zmiany wysokości weryfikowanej kwoty. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określiła zakres weryfikacji. Kwoty zweryfikowanych świadczeń rodzinnych oraz kryteriów dochodowych uprawniających do tych świadczeń, obowiązują od 1 listopada 2015 roku.
Rada Ministrów, w ramach przypadającej w 2015 r. weryfikacji kwot świadczeń rodzinnych i kryteriów dochodowych uprawniających do świadczeń rodzinnych, zweryfikowała zmiany wysokości świadczeń rodzinnych oraz progów dochodowych.
Zweryfikowana wartość kryterium dochodowego uprawniającego do zasiłku rodzinnego została podniesiona do wysokości 754 zł na osobę w rodzinie (wzrost o 180 zł, czyli o 31,4%) oraz 844 zł (wzrost o 180 zł, czyli o 27%) dla rodziny z dzieckiem niepełnosprawnym. Podwyższenie kryterium dochodowego rozłożone będzie na dwa etapy:
I etap – od 1 listopada 2015 r.:
- kryterium ogólne – 674 zł (wzrost o 100 zł),
- kryterium dla rodziny z dzieckiem niepełnosprawnym – 764 zł (wzrost o 100 zł).
II etap – od 1 listopada 2017 r.:
- kryterium ogólne – 754 zł (wzrost o 80 zł),
- kryterium dla rodziny z dzieckiem niepełnosprawnym – 844 zł (wzrost o 80 zł).
Kryterium dochodowe uprawniające do jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia się dziecka, wynoszącego 1 922 zł na osobę, pozostaje bez zmian. Kwoty zasiłku rodzinnego będą wzrastały w 3 etapach począwszy od 1 listopada 2015 r. i wynoszą:
- 89 zł na dziecko w wieku 0-5 lat (wzrost o 12 zł),
- 118 zł na dziecko w wieku 6-18 lat (wzrost o 12 zł),
- 129 zł na dziecko w wieku 19-23 lata (wzrost o 14 zł);
od 1 listopada 2016:
- 95 zł na dziecko w wieku 0-5 lat (wzrost o 6 zł),
- 124 zł na dziecko w wieku 6-18 lat (wzrost o 6 zł),
- 135 zł na dziecko w wieku 19-23 lata (wzrost o 6 zł,);
od 1 listopada 2017:
- 100 zł na dziecko w wieku 0-5 lat (wzrost o 5 zł),
- 130 zł na dziecko w wieku 6-18 lat (wzrost o 6 zł),
- 140 zł na dziecko w wieku 19-23 lata (wzrost o 5 zł).
W odniesieniu do kwot pozostałych świadczeń rodzinnych podlegających ustawowej weryfikacji podwyższone zostaną:
od 1 listopada 2015 r.:
- dodatku z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego:
– do 5. roku życia – do kwoty 80 zł, (wzrost o 20 zł),
– powyżej 5. roku życia – 100 zł; (wzrost o 20 zł), - dodatku z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania:
– na pokrycie wydatków związanych z zamieszkaniem w miejscowości, w której znajduje się szkoła – do kwoty 105 zł (wzrost o 15 zł),
– na pokrycie wydatków związanych z dojazdem do miejscowości, w której znajduje się szkoła – do kwoty 63 zł (wzrost o 13 zł); - dodatku z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej – do kwoty 90 zł (wzrost o 10 zł);
- dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka – do kwoty 185 zł nie więcej niż 370 zł/265 zł nie więcej niż 530 zł (wzrost o 15 zł) (265 zł w przypadku dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności).
od 1 listopada 2016 r.: - dodatku z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego:
– do 5. roku życia – do kwoty 90 zł, (wzrost o 10 zł),
– powyżej 5. roku życia – 110 zł; (wzrost o 10 zł), - dodatku z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania:
– na pokrycie wydatków związanych z zamieszkaniem w miejscowości, w której znajduje się szkoła – do kwoty 113 zł (wzrost o 8 zł),
– na pokrycie wydatków związanych z dojazdem do miejscowości, w której znajduje się szkoła – do kwoty 69 zł (wzrost o 6 zł); - dodatku z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej – do kwoty 95 zł (wzrost o 5 zł);
- dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka – do kwoty 193 zł nie więcej niż 386 zł/273 zł nie więcej niż 546 zł (wzrost o 8 zł) (273 zł w przypadku dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności).
od 1 listopada 2017 r.: - dodatku z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego:
– do 5. roku życia – do kwoty 100 zł, (wzrost o 10 zł),
– powyżej 5. roku życia – 120 zł; (wzrost o 10 zł),
- dodatku z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania:
– na pokrycie wydatków związanych z zamieszkaniem w miejscowości, w której znajduje się szkoła – do kwoty 120 zł (wzrost o 7 zł),
– na pokrycie wydatków związanych z dojazdem do miejscowości, w której znajduje się szkoła – do kwoty 75 zł (wzrost o 6 zł);
- dodatku z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej – do kwoty 100 zł (wzrost o 5 zł);
- dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka – do kwoty 200 zł nie więcej niż 400 zł/280 zł nie więcej niż 560 zł (wzrost o 7 zł) (280 zł w przypadku dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności).
Z uwagi na ograniczone możliwości finansowe budżetu państwa i ograniczone środki na weryfikację, decyzją z dnia 7 sierpnia 2015 r. na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny i specjalny zasiłek opiekuńczy, wysokości świadczeń rodzinnych oraz wysokości zasiłku dla opiekuna środki te przeznaczone zostały na opisane wyżej podwyższenie zasiłków rodzinnych, dodatków do zasiłku rodzinnego i bardzo znaczne podwyższenie kryteriów dochodowych uprawniających do świadczeń rodzinnych, zaś wysokość zasiłku pielęgnacyjnego pozostała bez zmian. Jego aktualna wysokość to 153 zł miesięcznie.
Zgodnie z wyżej wymienionymi przepisami ustawy o świadczeniach rodzinnych, w obecnym stanie prawnym, kolejna weryfikacja kwot świadczeń rodzinnych, a więc także kwoty zasiłku pielęgnacyjnego, przewidziana jest na 1 listopada 2018 r. i wówczas Rada Ministrów podejmie decyzję o jej zakresie.
Natomiast, zgodnie z ustawą z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (j.t. Dz. U. z 2013 r. poz. 982, z późn. zm.) świadczenie to wynosi 84 % kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy określonej w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Kwotę renty socjalnej podwyższa się na zasadach i w trybie określonych dla emerytur i rent z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Od dnia 1 marca 2016 r. kwota renty socjalnej wynosi 741,35 zł.
Nowelizacja ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, przyjęta przez Sejm 2 grudnia 2016 r. zawiera kwotę podwyższonej najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, która od dnia 1 marca 2017 r. będzie wynosić 1000 zł. Uchwalenie powyższej ustawy spowoduje podwyższenie kwoty renty socjalnej do wysokości 840,00 zł.
Renta socjalna nie jest świadczeniem uzależnionym od dochodu, nie obowiązują tu bowiem kryteria dochodowe, tak jak w przypadku świadczeń z pomocy społecznej. Przykładowo, maksymalna wysokość zasiłku stałego, będącego świadczeniem z pomocy społecznej dla osób niezdolnych do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnych do pracy (całkowita niezdolność w myśl ustawy o pomocy społecznej oznacza całkowitą niezdolność do pracy w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych albo zaliczenie do I lub II grupy inwalidów lub legitymowanie się znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych) wynosi 604 zł. Przy czym cały czas w okresie pobierania zasiłku stałego osoba musi spełniać kryterium dochodowe, a więc jej dochód nie może przekroczyć odpowiednio – 634 zł, w przypadku osoby samotnie gospodarującej lub 514 zł – w przypadku osoby w rodzinie.
Osoby pobierające rentę socjalną mają prawo ubiegać się o inne świadczenia, np. o przyznawane bez kryterium dochodowego zasiłki pielęgnacyjne na podstawie ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 115 z późn. zm.), o dodatki mieszkaniowe, o jakich mowa w ustawie z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. z 2013 r., poz. 966 z późn. zm.) czy dodatki energetyczne na podstawie ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne ( Dz. U. z 2012 r ., poz. 1059 z późn. zm.). Ponadto osoby te mogą pobierać rentę socjalną w zbiegu z rentą rodzinną.
Niezależnie od powyższego w szczególnie uzasadnionych przypadkach rencista socjalny może otrzymać specjalny zasiłek celowy z pomocy społecznej, w wysokości nieprzekraczającej odpowiednio kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub rodziny, który nie podlega zwrotowi.
Stanowisko prezydenta
Przedmiotowa sprawa jest również w zainteresowaniu Prezydenta RP Andrzeja Dudy.
Szanowny Panie Redaktorze, w odpowiedzi na Pana pytania z dnia 20 listopada 2016 roku uprzejmie informujemy co następuje.
Pytanie 1. w brzmieniu: Czy w 2017 roku Ministerstwo Pracy, Rodziny i Polityki Społecznej podwyższy zasiłek pielęgnacyjny ? Obecnie wynosi 153 zł. Ile będzie wynosić kwota zasiłku pielęgnacyjnego w 2017 roku ? Dlaczego kwota zasiłku pielęgnacyjnego wynosi tylko 153 zł, warto tu zauważyć , że zasiłek pielęgnacyjny otrzymają oso-by niepełnosprawne które od 1989 roku były spychane na margines społeczny.” jak sam Pan sugeruje wskazując adresata powinien Pan skierować do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
Analogicznie w kwestii pytania 2. „Czy w 2017 roku Renta Socjalna w 2017 roku będzie wynosić 1000 zł, wedle zapowiedzi Rządu podwyższeniu najniższych rent do kwoty 1000 zł ?”, właściwym do zajęcia stanowiska w tej sprawie jest Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
Odnosząc się natomiast do pytania 3., gdzie pyta Pan: „Czy Prezydent RP widzi potrzebę dorosłych osób niepełnosprawnych…” uprzejmie informujemy, że problemy wynikające z niepełnosprawności należą do spraw systematycznie pojawiających się zarówno w korespondencji kierowanej do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, jak też przedstawianych podczas spotkań, które odbywały się w Kancelarii Prezydenta RP w okresie od września 2015 roku do listopada 2016 roku. Były one również sygnalizowane przez opiekunów osób dorosłych z niepełnosprawnościami.
Główne problemy dotyczą:
– trudnej sytuacji materialnej rodzin wynikającej z konieczności rezygnacji z aktywności zawodowej i niskich świadczeń z tego tytułu oraz z ponoszenia znacznych wydatków związanych z leczeniem i rehabilitacją. W przypadku osób pracujących – wysokich kosztów związanych z zapewnieniem opieki sprawowanej przez osoby trzecie lub specjalistyczne ośrodki opiekuńcze;
– wysokich kosztów leczenia i rehabilitacji – w tym sprzętu medycznego (np. respiratorów) i rehabilitacyjnego, turnusów rehabilitacyjnych, środków medycznych i pomocniczych (m.in. środki higienicznych i opatrunkowych);
– wysokości świadczeń przysługujących osobom niepełnosprawnym – w tym zasiłku i dodatku pielęgnacyjnego oraz renty socjalnej;
– w przypadku osób w wieku aktywności zawodowej, które ze względu na rodzaj schorzenia (np. upośledzenie umysłowe, chorobę psychiczną o ciężkim przebiegu) albo stopień niepełnosprawności wykluczający kontynuację nauki na wyższych studiach lub podjęcie zatrudnienia na otwartym rynku pracy – niedostatecznej liczby warsztatów terapii zajęciowej oraz specjalistycznych zakładów pracy chronionej. Pozostawanie tych osób w środowisku rodzinnym powoduje konieczność zapewnienia im opieki co z reguły „dożywotnio” eliminuje rodziców (przeważnie matki) z rynku pracy, pozbawiając najczęściej zabezpieczenia emerytalnego w przyszłości;
– utrudnionego dostępu do podstawowych instytucji publicznych i usługowych, zakładów pracy, obiektów kulturalnych, placówek oświatowych, środków komunikacji miejskiej i dalekobieżnej. Braku w wielu miejscach podjazdów, miejsc parkingowych, odpowiednio przystosowanych ciągów komunikacyjnych, toalet, szatni i wind, co znacznie utrudnia – a często wyklucza osoby niepełnosprawne i ich opiekunów z życia społecznego;
– niewystarczającej pomocy państwa w zakresie adaptacji mieszkań i dostosowywania infrastruktury starszych budynków do potrzeb osób niepełnosprawnych. Opiekunowie osób niepełnosprawnych skarżą się na konieczność gromadzenia dużej liczby różnych dokumentów, długi okres oczekiwania na realizację wniosków, braku środków na finansowych na pokrycie wkładu własnego oraz zbyt niskie dopłaty.
Dostrzegając wagę i znaczenie problemów osób z niepełnosprawnościami, w tym zgłaszanych przez opiekunów osób dorosłych niepełnosprawnych, w ramach Biura Dialogu i Inicjatyw Obywatelskich odbyło się szereg spotkań z udziałem Ministra Wojciecha Kolarskiego, który w Kancelarii Prezydenta RP odpowiada za całokształt spraw społecznych, w tym także związanych z niepełnosprawnością.
Poniżej wymieniamy ważniejsze z nich:
– 24.09.2015 r. – spotkanie ze Stowarzyszeniem STOP Wykluczeniom oraz Stowarzyszeniem „Opiekunowie Niepełnosprawnych”; podczas którego omawiano problemy opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych;
– 30.09.2015 r. – spotkanie podczas którego reprezentanci „Platformy Integracji Osób Niepełnosprawnych” przedstawili kwestie rehabilitacji zawodowej osób z niepełnosprawnościami;
– 06.10.2015 r. – spotkanie Ministra Wojciecha Kolarskiego z przedstawicielami Stowarzyszenia „Mam Przyszłość”, zrzeszającego rodziców dzieci z niepełnosprawnościami podczas protestu, który odbywał się pod Pałacem Prezydenckim. W wyniku podjętych wówczas rozmów zorganizowane zostało kolejne spotkanie. Odbyło się ono 9.11.2015 r. – uczestniczyli w nim reprezentanci Stowarzyszenia „Mam Przyszłość”, Stowarzyszenia Pomocy Dzieciom z Ukrytymi Niepełnosprawnościami im. H. Aspargera „NIE-GRZECZNE DZIECI”;
– 26.11.2015 r. – spotkanie ze Stowarzyszeniem Niepełnosprawnych „Jeden Front” , które ponownie poruszyło kwestię świadczeń dla rodziców dzieci niepełnosprawnych;
– 10.03.2016 r. – spotkania z reprezentantami Fundacji „Integracja” , gdzie omówiono kwestie związane z obchodami Europejskiego Dnia Walki z Dyskryminacją Osób Niepełnosprawnych;
Zgłaszane podczas tych spotkań uwagi, apele i postulaty środowiska opiekunów osób niepełnosprawnych, w tym dotyczące obowiązujących regulacji prawnych były traktowane jako istotny element dialogu społecznego i poddawane wnikliwej analizie.
W jej wyniku – Podsekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta RP odpowiedzialny za sprawy społeczne – Pan Minister Wojciech Kolarski przekazał zebrane wnioski, opinie i postulaty Pani Minister Rodziny Pracy i Polityki Społecznej Elżbiecie Rafalskiej, właściwej do zajęcia stanowiska wobec zgłoszonych spraw i problemów oraz podjęcia dalszych prac w kierunku szeroko pojętych zmian systemowych.
Między innymi pod wpływem przekazanych przez Kancelarię Prezydenta RP postulatów w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – Zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 29 sierpnia 2016 r. powstał Zespół do spraw Opracowania Rozwiązań w zakresie Poprawy Sytuacji Osób Niepełnosprawnych i Członków ich Rodzin.
Zespół jest organem pomocniczym Rady Ministrów i jego skład wchodzą przedstawiciele większości ministerstw i organów administracji publicznej. Wśród wymienionych przedstawicieli nie przewidziano reprezentanta Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
Ponadto w ramach Ministerstwa Rodziny Pracy i Polityki Społecznej funkcjonuje Pełnomocnik Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych, który jest również właściwy do rozpatrzenia tych postulatów pod kątem dalszych prac legislacyjnych. Z poważaniem, Biuro Prasowe Kancelaria Prezydenta RP
Należy tu przypomnieć, że rząd Premier Beaty Szydło obiecał podwyższenie najniższych rent i emerytur do kwoty 1000 zł miesięcznie, brak podwyższenia kwoty renty socjalnej do kwoty 1000 zł miesięcznie jest bardzo niepokojącym sygnałem.
Rząd PiS musi zauważyć osoby niepełnosprawne i zmienić zasady ustalania kwoty renty socjalnej w ten sposób, by kwota renty socjalnej wynosiła minimum 1000 zł z możliwością łączenia jej z rentą rodzinną.
Naprawdę szkoda, że i tym razem, rząd zamyka oczy na dorosłe osoby niepełnosprawne.
Bronisław Waśniewski-Ciechorski, Gazeta Bałtycka
