Yargıyı bekleyen tehlike

KHK ile ihdas edilmiş hakim/savcı kadrolarının iptal edilmesi veya yakın gelecekte bu kadrolara atama yapılmamasında yargıçlık mesleği açısında sayısız yarar bulunmaktadır.

Yargıyı bekleyen tehlike

Adalet Bakanlığındaki 2015 yılı Mayıs ayı sonu itibarıyla mevcut hakim/savcı kadro sayısı 19.826’ dır. [1]

Ülkemizdeki tüm hakim ve savcı kadrolarının toplamı ise 21.400 ‘dür.

Ülkemizde 2015 yılı sonu itibariyle toplam 14.729 hâkim ve savcı görev yapmaktadır. Bu hakim/savcılardan 12.334’ ü ilk derece mahkemelerinde diğerleri ise yüksek mahkemelerde ve idari görevlerde bulunmaktadır. [2]

15 Temmuz darbe girişiminin ardından başlatılan soruşturmalarda 2.745 hakim/ savcı açığa alınmıştır. Bu sayının daha da artacağı ifade edilmektedir. Açığa alınanların gözaltına alındığı/tutuklandıkları görülmektedir.[3] KHK yapılan düzenlemeler uyarınca Fethullahçı Terör Örgütüne (FETÖ/PDY) aidiyeti, iltisakı/irtibatı olduğu tespit edilen yargı mensuplarının görevlerine son verileceği/verilmesi gerektiği bilinmektedir.

(Nitekim HSYK Yüksek Genel Kurulunun 24.08.2016 günlü kararı ile 2.847 hakim/savcının görevlerine son verilmiştir.[4] Bu yüzden Adalet Bakanlığındaki boş kadro sayısında 3.000 civarında artış olmuştur.)

Adalet Bakanı Bekir Bozdağ tarafından (18.07.2016 tarihinde) yapılmış bir açıklamada: 3.000 civarında hakim/savcının açığa alındığı; yargı mensubu açığı/hizmette aksama olmaması için Adalet Akademisindeki 5.100 hakim/savcı adayının iki yıllık staj süreleri tamamlanmadan mesleğe erken kabullerinin yapılacağı ve Eylül ayı başından itibaren göreve başlamalarının sağlanacağı, ayrıca Kasım ayı içinde de 3.000 hakim/savcı (adayı) alınacağı beyan edilmiştir.[5]

Adalet Bakanlığındaki halen boş/boşalacak hakim/savcı kadro sayısının, Adalet Bakanınca açıklanmış olan ihtiyacı karşıladığı/karşılayacağı anlaşılmaktadır.

Bununla birlikte, 15.08.2016 gün ve 671 sayılı KHK ile; Adalet Bakanlığı taşra teşkilatı için 4.000 adet (yeni) hakim/savcı kadrosu kurulmuş/ ihdas edilmiştir.

(Böylelikle Adalet Bakanlığının hakim/savcı kadro sayısı; yüzde yirmi oranında artırılmış, 23.826’ya ulaşmıştır.)

Kısa bir süre içinde çok sayıda (açıktan) hakim/savcı ataması yapılmasının, “kadrolaşma” iddialarını gündeme getireceği; “kadrolaşma” olayının da yargıda yol açacağı sakıncalar bellidir. Yargıda kısa sürede yoğun atama yapılmasının; kadrolaşma gibi ayrı bir yazıya konu olabilecek sakıncalarının yanı sıra, ayrıca yargıçlık mesleğine de ciddi manada zarar verecektir.

Zira yargıçlık mesleğinde; ehliyet/liyakat niteliklerinin yanı sıra, kıdem (meslekte belli süre çalışmış olmak/deneyim sahibi olmak) unsuru da özel önem arz etmektedir. Üstelik halkımızın geleneksel beklentisinin de bu yönde olduğu bilinmektedir. Örneğin ağır ceza reisi modeli söz konusu olduğunda, akla gelen reis tipi/imajı bellidir. Bu yüzden mesleğin niteliği gereğince kıdem ilkesinin göz ardı edilmemesi gerekmektedir.

Oysa kısa zaman aralıklarıyla veya belli dönemlerde çok sayıda/toplu hakim/savcı alımı yapılması hallerinde meslekte aranılan kıdem ilkesinin (kendiliğinden) önemini yitireceği açıktır. Bunun doğal sonucu olarak ta, aynı kıdeme sahip olan meslek mensuplarının bazılarının (mahkeme başkanlığı/başsavcılık vb.) belli görevlere atanmasında veya bu durumda çalışanlar arasında sıkıntı olacağı ve verilmekte olan kamu hizmetinin de olumsuz etkileneceği düşünülmektedir.

Adalet Bakanının yukarıda belirtilmiş açıklamalarındaki 8.000 hakim/savcı atamalarının gerçekleşmesi halinde dahi ilk kademe mahkemelerde görev yapan hakim/savcıların üçte ikisinden fazlasının meslekteki kıdemleri 4 yılın altında olacaktır. KHK ile ihdas edilen kadroların da kullanılması halinde ise kıdemsiz hakim/savcı oranı daha da artacaktır.

Belirtilen nedenlerle, KHK ile ihdas edilmiş hakim/savcı kadrolarının iptal edilmesi veya yakın gelecekte bu kadrolara atama yapılmamasında yargıçlık mesleği açısında sayısız yarar bulunmaktadır.

Mahmut Esen (E. Mülkiye Başmüfettişi)

Dipnotlar:

[1] http://www.bumko.gov.tr/TR,6305/2016-butce-gerekcesi.html

[2] http://www.adalet.gov.tr/Bakanlik/FaaliyetRaporu/

[3] http://www.sozcu.com.tr/2016/gundem/turkiyedeki-hakim-ve-savcilarin-5te-biri-gozaltinda-1319405/

[4] http://www.hsyk.gov.tr/Eklentiler/files/liste.pdf

[5] http://www.milliyet.com.tr/bakan-bozdag-3-bin-yeni-hakim-ve-gundem-2283192/

hakim savcı khk arşiv