Vos volgt het Griekse dossier op de voet en geloofde dat een oplossing finaal mogelijk was zolang de kwestie op het niveau van de politici bleef. ‘Maar als je een referendum op tafel legt, is alles mogelijk’, aldus Vos.

Volgens Vos is het vreemd dat het hele dossier op zo’n manier is aangepakt. ‘Ik had verwacht dat er een deal zou komen die keek wat politiek haalbaar was en waarbij iedereen zijn gezicht zou redden, maar men heeft de Grieken zelfs geen symbooloverwinning gegund. De enige overwinning die hen ooit gegund is, was het schrappen van de term ‘troika’. Dat is erg ongewoon, voor de Europese onderhandelingsstijl, die altijd heel sterk gericht is op het zoeken van een ultiem compromis. Blijkbaar hebben de hardliners nu het pleit gewonnen. Zij dragen nu een grote verantwoordelijkheid voor deze chaos.’

Vos ziet nu nog twee mogelijke scenario’s

1. Het referendum wordt afgeblazen

‘Het lijkt me op dit moment weinig waarschijnlijk, maar het referendum zou om verschillende redenen nog kunnen afgeblazen worden. Bijvoorbeeld omdat de Griekse regering geschrokken is van haar eigen signaal en alsnog terugkrabbelt. Of omdat de rest van de eurozone er nu al de stekker uittrekt en een grexit begint voor te bereiden. ‘

‘Ook indien er vanuit de Eurozone een grote toegeving zou komen, zou het referendum alsnog kunnen afgeblazen worden. Zo’n toegeving kan eigenlijk alleen bestaan uit een drastische schuldherschikking. En dat zie ik niet gebeuren. Als het referendum niet doorgaat, ploetert men gewoon verder en zal het hulpprogramma verlengd worden, mogelijk met nog meer vernederende voorwaarden.’

2. Het referendum gaat door

‘Als het referendum doorgaat, zal de Europese Unie wellicht op verschillende manieren proberen om de Grieken te overtuigen om voor een verlengd verblijf in de Eurozone te stemmen. Men zou een aantal constructieve voorstellen rond btw en pensioenen doen, iets zeggen over schuldverlichting en nog eens benadrukken dat er Europees geld klaarligt om de economie weer op gang te trekken. ‘

‘Of men kan de Grieken bang maken. Als de ECB de geldkraan dichtdraait, komen de Griekse banken onmiddellijk in de problemen. Grieken zullen dan wellicht geen geld meer kunnen afhalen, wat tot onrust zal leiden. De traditionele partijen zullen op dat moment wellicht oproepen om voor een verlengd verblijf in de eurozone te stemmen. Ook een deel van de Syriza-aanhang zal voor stemmen, want het wordt nu echt serieus. In dat geval zal de keuze voor de eurozone er eentje zijn uit angst voor de chaos.’

‘Als de Grieken in het referendum tegen een verder verblijf in de eurozone stemmen, is het echt wel voorbij. Ik denk niet dat er dan nog onderhandeld kan worden over verdere hulp. Zeker niet met Syriza. De start van het toeristisch seizoen wordt er dan een vol chaos en betogingen. Een lege schatkist en geen hulp betekent immers dat er geld moet gedrukt worden om ambtenaren en pensioenen te betalen. Maar dat wordt een helse klus, die nooit in een paar dagen te realiseren is. De praktische voorbereidingen zijn immens. Van bankautomaten tot winkelkarretjes, alles moet aangepast worden. ‘

‘In dit scenario is Griekenland ook geen betrouwbare Europese partner meer. Het land heeft dan niets meer te verliezen en kan ook in allerlei andere dossiers gaan dwarsliggen.’

Volgens Vos is het onmogelijk te voorspellen in welke richting het deze week evolueert, maar hij acht de kans het grootst dat het referendum doorgaat en dat de Grieken met een mix van bangmakerij en constructieve voorstellen overtuigd worden om voor de eurozone te stemmen. In dat geval kan er nadien wellicht in een rustiger klimaat verder worden geploeterd. We gaan nu zeker naar een climax, maar het einde van de crisis is nog lang niet in zicht.