Περιμένοντας την αλλαγή

Γράφει ο Θάνος Ζέλκας

“Ευχαριστώ τους κατηγόρους μου που με όλες αυτές τις κατηγορίες που εκτοξεύουν εναντίον μου, μου δίνεται η δυνατότητα να αναπτύξω στην απολογία μου τις αιτίες που με έφεραν σ’ αυτή δυσχερή κατάσταση, να αιτούμαι τη δική σας καλοσύνη και φιλανθρωπία.” - Λυσίας, Υπέρ αδυνάτου.

Το παραπάνω απόσπασμα είναι η εισαγωγή του δικανικού λόγου του Λυσία που εκφωνήθηκε στη Βουλή των Αθηναίων μετά την πτώση των Τριάντα Τυράννων από έναν ανάπηρο πολίτη που αγωνίζεται μέσα στην αίθουσα του δικαστηρίου να υπερασπιστεί το δικαίωμά του για συνταξιοδότηση, δικαίωμα που το είχε καταγγείλει ένας συμπολίτης του καθώς τον θεωρούσε ικανό προς εργασία.

Η Αθηναϊκή πολιτεία είχε εκχωρήσει το μηχανισμό ελέγχου - το δικαίωμα δηλαδή κρίσης για συνταξιοδότησηση ή μη - σε κάθε Αθηναίο πολίτη. Έτσι, όποιος Αθηναίος υποψιαζόταν ότι κάτι «δεν πήγαινε καλά» με τη συνταξιοδότηση ενός κοινωνικά αποκλεισμένου, είτε γιατί υποκρίθηκε τον ασθενή και ξεγέλασε τις αρμόδιες αρχές είτε γιατί αντιμετωπίστηκε η περίπτωσή του χαριστικά ή επιπόλαια, μπορούσε να καταγγείλει στη Βουλή το συνταξιούχο, να παρουσιάσει με στοιχεία την υποφερτή οικονομική επιφάνεια του προστατευόμενου από την πολιτεία, να προτείνει «ανταλλαγή περιουσιών» και να ζητήσει να του κόψει το κράτος τη σύνταξη.

Το ίδιο το κράτος όμως είχε μεριμνήσει για την προστασία του αδύνατου από τυχόν συκοφαντίες. Σε περίπτωση καταγγελίας για παράνομη και καταχρηστική συνταξιοδότηση ενός πολίτη από κάποιον συμπολίτη του, το οργανωμένο κράτος απαιτούσε από τον κατήγορο ισχυρά στοιχεία και ακλόνητες αποδείξεις χαριστικής αντιμετώπισης του συνταξιούχου από τις αρμόδιες αρχές. Έτσι για παράδειγμα, αν υποστήριζε ο κατήγορος ότι ο ίδιος είναι φτωχότερος ή με περισσότερο επιβαρυμένη την υγεία του από τον «δήθεν» ανάπηρο, τότε η πολιτεία επέτρεπε την ανταλλαγή περιουσιών.

Είναι εμφανές ότι οι πρόγονοί μας ήταν αρκούντως σοφότεροι από εμάς ώστε και κοινωνικό κράτος να έχουν αλλά και να θέτουν τους ίδιους τους πολίτες προ των ευθυνών τους, με το να τους καθιστούν υπεύθυνους για την προστασία του. Άρα αν κάποιος έπαιρνε μια σύνταξη “μαϊμού” - ας μου επιτραπεί ο όρος - ήταν στη διακριτική ευχέρεια των συμπολιτών του να τον καταγγείλουν στα δικαστήρια της εποχής με αποδείξεις ώστε να προφυλάξουν το κοινωνικό κράτος από λωποδύτες, που είναι εμφανές ότι υπήρχαν από αρχαιοτάτων χρόνων.

Εύκολα κάποιος μπορεί να κάνει μια σύγκριση με όσα γίνονται στις μέρες μας. Επί πολλά χρόνια διάφοροι απατεωνίσκοι, εκμεταλλευόμενοι την ανοχή και τη σιωπή του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου, έπαιρναν συντάξεις για ανύπαρκτες αναπηρίες, δάνειζαν τα βιβλιάριά ασθενείας τους με το αζημίωτο φυσικά σε τρίτους ζημιώνοντας το κράτος και έκαναν ότι μπορεί να φανταστεί ο ανθρώπινος νους ώστε να αρμέγουν το φιλόξενο στήθος της μεγάλης κρατικής αγελάδας.

Το αποτέλεσμα ήταν φυσικά να υπερχρεωθούν τα ασφαλιστικά ταμεία με άμεσο κίνδυνο να κηρύξουν πτώχευση και τελικά να μείνουν όλοι οι ασφαλισμένοι χωρίς περίθαλψη και το κυριότερο χωρίς σύνταξη. Και όλα αυτά επειδή φοβόμασταν ή ανεχόμασταν να καταγγείλουμε τα τρωκτικά που μασουλούσαν εις υγείαν εμάς των κορόιδων το βιος του κράτους μας.

Οφείλουμε όλοι να κατανοήσουμε ότι το κράτος είμαστε εμείς οι ίδιοι. Κράτος χωρίς υπεύθυνους πολίτες δεν υφίσταται. Κράτος χωρίς έλεγχο από τους πολίτες δεν υφίσταται. Κράτος που δεν τιμωρεί τους παραβάτες του νόμου και δεν επιβραβεύει τους άριστους δεν υφίσταται.
Ζητάμε όλοι μας μια μεγάλη αλλαγή από το σύστημα, από τις νοοτροπίες, από την πολιτεία. Αυτή η αλλαγή δεν μπορεί να έρθει από μόνη της. Πρέπει πρώτα εμείς να προσπαθήσουμε να γίνουμε πιο συνειδητοποιημένοι και μετά να ζητήσουμε από το κράτος να λειτουργεί άψογα. Πρέπει πρώτα εμείς να γίνουμε η αλλαγή που προσδοκούμε.